Thursday, November 22, 2007

Zintharika za mazuwa ghose

Kutandala mayilo munyane munyake Vitumbiko uyo uyo wali ku Russia wakanitumila zintharika izi mu imelu. Zikanikondeska chomene so namwe werenganipo pano.

1.Kauzganga ni fwiti yayi, fwiti ni tilangenenge
2. Mlomo wabanyako ni munkhwala
3. Lusungu likotcha bulanmgeti
4. Malindalinda chimbwe wakalinda libwe
5. Kunqua munthowa ntchikanga
6. Uyo wakhazikapo dengele wajimanya mino
7. Tawelera kwa titi kayuni nkhaluzungulu
8.Tuu nge khongono la ntchewe lambuzi ungafyonthako
9. Chiwelera nyuma chikaziya mbawala
10. Kukoma njoka nkhutchaya kumutu
11. Zelu zayekha wakalukira kabale mnyumba
12. Kusonga mbeta nkhunyengelera
13. Kupa nkhupaika
14. Mlomo ulije ndimi
15. Chizuulika zikampoka mahomwa
16. Kutinya nyinda kulonda mmsono
17. Uyo wajulika mnthumbo ndiyo wakujula chijalo
18. Kachande ka delele ka kwenderana
19. Lingaba lipoko ungasila lose
20. Nkhwesa ni nkhuto na balala
21. Pati Bi pali munga pati ntchee chavwaula
22. Zunala zina la Nkhalamu kwera Mkhuni
23. Mwana ngwa Nkhunda wa nkhuku wakusola yekha
24. Unandi nguwemi kweni ukumala dende pa mphika
25. Vya muchindindi vikufmila pa nyumba pachanya.
26. Timwenge tawenenawene wanthu wa waka mba kavuluvulu.
27. Chako ntchako wawaka mbamsina pa chilonda.
28. Chizuwulika wakapoka mahomwa.
29. Kavisanga lyangapo nyifwa yilije mazuwa
30. kayuni ka pamulomo kalije mafuta
31. Pachopachoko nimtolo,
32. Mtima wa njala galu yikawa na thuli,
33. Njala mphalilime,
34. Kakuchepa nkhakuvwala (kweni sima yayi),
35. Nyimbo yimoza yiku tchezeleska gule yayi,
36. Hona wako ni uyo wali pamphuno, wakunjowe ngwamphepo!
37. Gule nkhupokerana,
38. Mlendo ni jumi,
39. Pachopachoko kulya kwa nkhowe

40Pali matako pali kukwesana

41. Msinjiro wa thako likunya na vakupempha wuwo

42. Pachoko pachoko mavi gha mbuzi gha kutupila unandi

43. Munthu pakumira njere ya mbula wakujithemba thako

44. Zovu pakulya jungu ikujithemba thako

Monday, November 12, 2007

Ko une Nfumite

Mwebaya mwe munhowokere chifukwa utuma pikichala to ndinato totunutu mphera utwa basekelu bane. Tukajambuliwa kale nalori, kamo aka bakuti bakajambula mu 1968, kamo ako nthakumanaya hagha pamo mu 1950. Chimo chili panthenthe apo cha mu 1996. Twachitite ulo scan.


Une nimwizukulu uwa Dododo Donald yo akafuma mwa naLukali kwi Ichinga, Chitipa. Usekulu yo akamanyikwa nilya Panja Kaonga wakwa Mgunda mwi Ichinga munthenthe mwake muli u Songwe yoakupakana nu Tanzania.

Usekulu akegha uNaMbukwa mu akapapamo u awana wawiri u Masubizgo nu (bati naluvya).
Usekulu u Dododo akafwa mu 1992 ndipo u Namulungu akafwa mu 2000 (nanthi nthakupuvya). Utata wane uMleya Before akafuma mwa Malita (Martha) naMulungu.

Utata wane wi katote kwa naMulungu lori atakukumbuka kuti akapapiwa chinja chiki nangauli akusimba kuti officially akawako mu 1943 kwi Ichinga ndipo akakulira kulakula mpaka awa mulumendo. Tuwaliro tumo akaya ikalapo ku Tanzania.

Isukulu akamanyilira pi Ichinga.
Umuyemba wake we Yumbe lori akatuleka mu 1965. Utata wane akanda imbombo mu Forestry mu 1966 bo ali ku Mzimba. Pa 26 September 1966, akaya akwatiska nu Seba naMwanja pa Ifumbo CCAP, Chitipa.

Umama wane akapapiwa mu 1948 kwa Lameck Tumalane Mwanja nu Mary (Nalungwe). Yo Tumalane akayapo lumo ku Johannesburg ku migodi mu 1945. UNalungwe akafwa mu 1996.

UTumalane wa pa Kapembe kwi Ichinga. Umwene amanyikwite leka chifukwa chambombo ya Wenela pa Mzimba boma po akaombera mpaka mu chaka cha 1983 po akatuzga.


UMwanja akegha imphali nu naMbeye.
Ku Chitipa uTumalane atchukitepo chifukwa cha vigayo pa Kapembe sona popasila iya ku Tanzania kwendera pa Songwe.

UTumalane akapapiwa pa 3rd August mu 1923 kwa unaMusyani.
Umama wane u Seba wikatote kwa Tumalane nu Mary.

USeba akapapiwira pa Kaseghe Mission Hospital pa Chinukha ndipo akakulira ku Chitipa, Mzimba, Mchinji nu Dowa ko usekulu akaomberagha imbombo.
Useba akaya amanyipo mu 1962 pa yo pano yikumanyikwa kuti Ludzi Girls Secondary School. Pano malire panapa.

Thursday, November 8, 2007

Zagha Twangale pano

Musanyuwu ninong'ona ulo kuti nandeko pa kusimba mu vineno vya ku Chitipa, ku Malawi. Kawaliro akingi nkhusimba muChingerezi cho neny'a kuti inga chiza lori chitanganyavwa bwila. Ndi nacho ichineno chitu cho chope nge ningaghela pakusimba pa intaneti pano. Sona ndi nawakaya awingi wo watakuwerenga iChingerezi.

Po pa bulogi iyi inthi simbaghe ivya kukaya ku Chitipa. Nenele zila kuti une nthakulire ku Chitipa lori manyile ulo ineno iyi mu nyumba mwitu kwa tata, umama na wakamu.

Menye iti nsimbe mu ChiLambya ndi Chindale akingi. Lori mutubaliro tumo inthi simbaghe mu Chitumbuka. Chope ntchimenye nalori chifukwa nikala leka ku Rumphi.

Ku Chitipa kokukaya ko nendako akingi ulo kwanda mu chinja cha 1984 ponkhawa mu standard 7.

Iti nsimbe akiza panthazi apa izya ko une nfumite. Lori nahowoka leka po nagha ulusako ulwakuti ningasimbagha pa intaneti pano. Ivi vinthu vyambula kulipira po nthamiweki, nati ih nsimbaghe.

Intingele leka kusimba ivya kuumi wane, lumo iti mbikaghepo amazyo gha Chala. Lumo iti nenaghe ivya ifuko lyitu. Pali utwingi nalori to intingere kusimba.

Sona cho itingere nkhani kokuwika ivithuzithizi ivya uumi wa ku Chitipa.

Wesi wakupokelereka kusimbapo inyinong'ono zginyu. Une nasekela nalori. Uchala awasaye.